Danas je Velika Gospojina

Danas Srpska pravoslavna crkva obeležava jedan od najvećih hrišćanskih praznika – Veliku Gospojinu ili Uspenje Presvete Bogorodice. 

Današnji praznik predstavlja uspomenu na smrt Bogorodice. Prema narodnom predanju, ona se na ovaj dan vaznela na nebo i „predala je svoj duh u ruke Spasitelja“.

Ovaj praznik je i slava Hrama Uspenja Presvete Bogorodice ili kako Pančevci vole da kažu –  Crkve s dva tornja.

Početkom devetnaestog veka, u Pančevu, gradu sa nešto manje od deset hiljada žitelja, dve trećine su činili Srbi. Dotadašnja trošna bogomolja u Gornjoj varoši nije mogla da zadovolji narasle potrebe sve razgranatijeg verskog života pravoslavnog življa, pa se i u tome, uz pomenuti nacionalni entuzijazam, ogledaju razlozi za podizanje većeg i reprezentativnijeg hrama.

Prvo je na mestu današnje crkve 1796. godine podignuta provizorna kapela od dasaka sa zvonikom i zvonom, a pored nje i škola, ukrašena ikonom Svetog Georgija. Privremena bogomolja je funkcionisala od 1801. do 1807. godine.

U režiji nadležne Temišvarske episkopije, prilozima vernika i narodnih dobrotvora, među kojima je bio i vožd Karađorđe Petrović, koji je poklonio drvenu građu za pečenje opeke, Uspenska crkva je sazidana od 1807. do 1810. godine. Samo u danu kada su položeni njeni temelji (17. jun 1807) od dobrovoljnih priloga je sakupljeno 1600 forinti. Četiri godine kasnije, 15. avgusta 1811, prota Andrej Arsenijević rukovodio je osvećenjem hrama i prvom liturgijom u njemu. Crkva je osvećena 15. 8. 1838, a zvona su nabavljena 1845. godine. Prema projektu, verovatno nastalom u Beču ili nekom drugom većem centru carstva, sagradili su je zidarski majstori Gesela i Fridrih Kverfeld iz Pančeva, dok je drvodeljske radove izveo Anton Bahman.

Troškovi na izgradnji hrama bez tornjeva iznosili su 200.000 forinti, dok su tornjevi zvonika koštali dodatnih 34.171 forinti. Sat i zvono postavljeni su u jedan od tornjeva 1824. godine. Srpski arhitekta iz Pančeva Konstantin Radotić (1807-1874), angažovan krajem tridesetih godina na izgradnji dvora kneza Miloša u Beogradu, autorski je obnovio tornjeve Uspenskog hrama. Njegov rad ugovoren je 29. maja 1854. godine za 15.391 forintu i 54 krajcare. U Pančevu je upamćen i po dozidavanju kapele Svetog Đorđa na pravoslavnom groblju izvedenim 1874. godine u saradnji sa Franjom Bahmanom. Pozlatu lanterni tornjeva Uspenske crkve 1855. godine izveo je Konstantin Mladenović, dobivši prethodno taj posao na licitaciji. Godine 1861. na bočnim stranama prizemlja postavljena su po jedna manja vrata koja vode u stepenište kojim je omogućen pristup horskoj platformi i spratovima zvonika. Kompletna obnova crkve izvedena je u periodu 1930-1931. godine, u vreme kada je Srpskom pravoslavnom crkvom upravljao patrijarh Varnava, a zemljom kralj Aleksandar Karađorđević. Glavna vrata na pročelju rekonstruisana su početkom XXI veka.

Uspenska crkva je izvedena kao jednobrodna građevina dugačka oko 40 metara, iznutra i spolja sa polukružnom oltarskom apsidom i plitko isturenim, blago naglašenim pravougaonim pevničkim prostorima na severnoj i južnoj strani naosa. U arhitekonskom rešenju oltarskog prostora proskomidija i đakonikon nisu značajno izdvojeni. Odnos visine hrama prema širini broda iznosi 3:1 (48h 16min.), dok je reprezentativno pročelje široko oko 22 metra. Hram je podignut od opeke u krečnom malteru, sa gvozdenim ojačanjima i elementima drvene konstrukcije u potkrovnoj zoni. Fasade su prvobitno omalterisane, a u periodu 1930-1931. godine i prekrivene veštačkim kamenom.

Ikosnostas Uspenskog hrama delo je Konstantina Danila. Rađen je od 1828. do 1833. godine.

Ovaj praznik je i slava Hrama Uspenja Presvete Bogorodice ili kako Pančevci vole da kažu –  Crkve s dva tornja.