Preobraženski hram u Pančevu

Hram Preobraženja Gospodnjeg vekovima krasi pejzaž našeg grada i sabira ljude, danas uglavnom u vreme verskih praznika. Mnogi Pančevci ovu crkvu smatraju simbolom Pančeva, ali ne znaju mnogo o njoj. Kako bi ljudi upoznali istoriju Preobraženske crkve, uradili smo istraživanje.

Izgradnja Preobraženskog hrama počela je 1873. godine na mestu na kome se ranije nalazio skroman hram koji je bio spaljen nakon osmanskog osvajanja u 18. veku, zatim ponovo obnovljen i na kraju urušen i zatvoren. Arhitekta Svetozar Ivačković projektovao ga je sa idejom da uspostavi kontinuitet sa srpskim srednjevekovnim graditeljstvom. Tako crkvom dominira neovizantijski stil, prožet romaničkim, gotičkim i moravskim stilom.

Izgradnja je završena 1878. godine i hram je osveštan 18. decembra. Mobilijar i ikone postavljene u crkvi  bile su iz starog hrama koji se prethodno nalazio na toj lokaciji. Tako je bilo sve do 1911. godine kada su Uroš Predić i Stevan Aleksić završili oslikavanje ikonostasa i unutrašnjosti hrama. Unutrašnjost crkve oslikana je u moravskom stilu sa naglaskom na motive iz manastira Hilandara i Kalenića.

Unutrašnjost crkve nije promenjena već je do danas sačuvan njen originalni izgled. Spoljašnjost crkve vremenom se menjala. Kupola je prvobitno bila prekrivena olovnim pločama nalik na riblju krljušt koje su skinute 1916. godine. Lim koji je postavljen umesto olovnih ploča obnovljen je 2009. godine kada je crkva prekrivena bakrom. Pedesetih godina prošlog veka, u vreme komunizma, hram je prekrečen crvenom bojom.

Da je hram bio značajan govori i to što su mošti prvog kralja Srbije, Stefana Prvovenčanog, prenesene u Preobražensku crkvu 1790. godine i tu su se nalazile godinu dana. Crkva je danas od izuzetnog značaja za istoričare jer je najstarija knjiga krštenih u hramu iz 1782. godine, a hram ima i veliku biblioteku koja sadrži oko 15 hiljada knjiga, od kojih je oko 2500 na nemačkom i latinskom jeziku, a većina izdanja su prava retkost. Hram je danas pod zaštitom države kao nepokretno kulturno dobro od izuzetnog značaja.

Hram Preobraženja Gospodnjeg vekovima krasi pejzaž našeg grada i sabira ljude, danas uglavnom u vreme verskih praznika. Mnogi Pančevci ovu crkvu smatraju simbolom Pančeva, ali ne znaju mnogo o njoj. Kako bi ljudi upoznali istoriju Preobraženske crkve, uradili smo istraživanje.