ZAGAĐENJE U PANČEVU I STARČEVU: Učestala prekoračenja koncentracije grubih suspendovanih čestica u vazduhu

U poslednjih nedelju dana gradski monitoring sistem zabeležio je dva prekoračenja koncentracije PM10 čestica na mernom mestu u Starčevu. Prema podacima GU Pančevo, u novembru i decembru (do 26. decembra) je na mernoj stanici Starčevo registrovano 24 prekoračenja granične vrednosti grubih suspendovanih čestica za 24 sata.

Trenutno se u sklopu automatskog monitoring sistema kvaliteta vazduha grada Pančeva PM10 meri na toj lokaciji.

Iz Sekretarijata za ekologiju Pančeva obavestili su nas da je u sklopu dodatnih merenja (koja se finansiraju preko stručnih organizacija – Zavoda za javno zdravlje) PM10 za novembar mesec, koji se meri na automatskoj stanici Narodna bašta, registrovano 18 prekoračenja, a na mernoj stanici Strelište gde se PM10 se meri svaki treći dan, registrovano je 6 prekoračenja granične vrednosti za 24 sata (za decembar su podaci u obradi).

Česticama koje su opasne po disajne organe čoveka smatraju se one koje su manje od 10 µm. Tako male čestice imaju  tendenciju i da se u deponuju u alveolama. Koji deo udahnutih čestica ce ostati u respiratornom traktu i dubina do koje ce prodreti pre nego se deponuju zavisi od njihove veličine kao najznačajnijeg faktora koji određuje opasnost od udisanja čestica.

Ukoliko dospeju do pluća čestice usporavaju razmenu kiseonika i ugljendioksida, skraćujući dah. To dovodi do veceg naprezanja srca, koje  u uslovima povećanog napora kako bi kompezovao smanjeni unos kiseonika.  Obično,  ljudi koji su najosetljiviji na ovakve otežane uslove oboljevaju od respiratornih bolesti kao što su emfizem,  bronhitis,  astma i srčani problemi.  Čestice kao i materije u vidu tečnosti i gasova koje se unose zajedno sa česticama na kojima se adsorbuju,  ako se udahnu, a otrovne su, mogu doprineti i oštećenju organa kao, na primer, bubrega i jetre.

 

Odgovor na pitanje kako to PM10 čestice utiču na naše zdravlje, potražili smo u dokumentima Hemijskog fakulteta u Beogradu.

PM10 su među najopasnijim polutantima u vazduhu, one prilikom udisanja napadaju ljudski respiratorni sistem, utiču na njegovu otpornost i deponuju se u najdubljim delovima pluća. Zdravstveni problemi otpočinju kada organizam počne da se brani od ovih stranih tela (čestica). PM10 izazivaju ili osnažuju astmu, bronhitise i druga oboljenja pluća, a samim tim smanjuju ukupnu otpornost organizma. Iako PM10 napadaju celokupnu ljudsku populaciju, vulnerabilne populacione kategorije (deca, trudnice, stari i bolesni) su posebno ugrožene. Pored toga što oštećuju zdravlje PM10 umanjuju i vidljivost tokom dana jer stvaraju efekte vidljivosti koji su karakteristični za izmaglicu koja se često prepoznaje kao smog, piše u beleškama za predavnja dr Ivana Gržetića sa Hemijskog fakulteta u Beogradu.

U dokumetima Hemijskog fakulteta piše i da je poreklo grubih suspendovanih čestica dvojako, kako urbano, tako i ruralno, a osnovni izvori su:

• Motorna vozila
• Peći za sagorevanje drveta
• Prašina sa gradilišta,
• Prašina sa odlagališta i deponija
• Prašina iz poljoprivrednih regiona
• Požari
• Industrijska postrojenja (termoelektrane, postrojenja za prženje rude, cementare …)
• Vetrom podignuta prašina.

PM10 je obično smeša koja obuhvata dim, čađ, prašinu, soli, kiseline, metale…

Suspendovane čestice nastaju tokom rada motora, hemijskih reakcija koje se odigravaju u atmosferi neposredno pri izlasku dimnih gasova iz industrijskih dimnjaka.

Zašto nam se to dešava, bilo je pitanje koje smo uputili Gradskoj upravi Pančeva.

Vazduh u Pančevu je kao i ranijih godina najopterećeniji suspendovanim česticama PM10 . Srednje koncentracije PM-a tokom hladnijeg perioda u godini, tokom zime i jeseni mnogo su više u odnosu na proleće i leto što je i očekivano. Veća koncentracija PM čestica u toku zime jeste pojava prisutna u celom svetu i uglavnom je uzrokovana stabilnim vremenskim prilikama, koje karakteriše vetar male brzine i temperaturna inverzija, kao i emisijama iz dimnjaka privatnih kućnih ložišta na čvrsto gorivo. Visoke koncentracije se obično javljaju u mirnim vedrim noćima, kada je disperzija ograničena. Značajni uticaj individualnih ložišta u naseljenim mestima pokazuju i dodatna merenja kvaliteta vazduha ( finansira grad preko stručnih organizacija) na Strelištu (Čađi i PM 10) i Novoj Misi (čađi)

Broj prekoračenja tokom leta i proleća nam govori o izvorima koji su aktivni tokom cele godine kao što je uticaj saobraćaja i emisija iz južne industrijske zone ( kao i prirodni izvori i sl.). Merenja su pokazala da je doprinos zagađenju PM-a ova dva izvora daleko manji i da ima trend opadanja (naročito je uticaj od južne zone smanjen zahvaljujući planskim ulaganjima u smislu poboljšanja i usavršavanja procesa proizvodnje i sl.), saopšteno je iz Sekretarijata za ekologiju Pančeva.

U poslednjih nedelju dana gradski monitoring sistem zabeležio je dva prekoračenja koncentracije PM10 čestica na mernom mestu u Starčevu. Prema podacima GU Pančevo, u novembru i decembru (do 26. decembra) je na mernoj stanici Starčevo registrovano 24 prekoračenja granične vrednosti za 24 sata.