Znate li čemu služe kule na reci kod Pančeva

Dve kule na ušću Tamiša u Dunav kod Pančeva predstavljaju par svetionika, jedinstven u Evropi. Nekada simbol ekonomskog prosperiteta Pančeva, sada su sećanje na neka prošla vremena i spomenici kulture od velikog značaja. Pančevački svetionici jedinstveni su po tome što su sagrađeni u paru, iako je praksa bila da se svetionici na rekama podižu na jednoj ili drugoj obali.

„Vodena kapija grada“ predstavlja simbol Pančeva još od vremena Austrougarske, odnosno od 1909. godine, kada su sagrađeni. Danas su spomenik kulture od velikog značaja, što ih je spasilo od konačnog propadanja i urušavnaja.Svetionici su zidani od žute opeke koje su postavljene na kružnoj podlozi od zemlje, oivičene i obložene kamenom. Izgledaju kao male kule, na čijem vrhu se nalazi terasa natkrivena kupastim krovom.

U vreme njihove gradnje 1909. godine Pančevo je bilo veliki industrijski centar, a reka Tamiš prometna saobraćajnica kojom su neprestano plovili brodovi s robom i sirovinama za pivaru, Svilaru, „Crveni magacin“ i razne trgovine u gradu. Tamišom i Dunavom prevozili su se i so, cigla, drvna građa, pa i ljudi.Problem saobraćaja na reci postao je izražen početkom 20. veka kada je odlučeno da se tok Tamiša skrati prokopavanjem kanala. Zbog nedostatka rastinja usled kopanja, noću ili kada vodostaj naraste nije bilo orijentira na levoj i desnoj obali, pa su nasukani brodovi bili čest prizor.

Zbog toga se pristupilo obeležavanju obala i gradnji svetionika. Tadašnji zakoni o plovidbi nalagali su da treba da postoji jedan svetionik na ušću dveju reka i on se gradio na desnoj strani u pravcu toka pritoke. Međutim, na Tamišu su napravljena dva kako bi kapetani brodova u vreme velikog vodostaja mogli da vide gde treba uploviti u glavni kanal.U drugoj polovoni 20. veka, zatvaranjem pristaništa na Tamišu kod Pančeva i izmeštanjem stare pančevačke industrijske zone, svetionici su postepeno počeli da gube funkciju, pa se vremenom prestalo s njihovim održavanjem.

Dunav i Tamiš su spirali temelje svetionika, a lokalno stanovništvo odnosilo je kamen sa kula. Odnete su i metalne stepenice, a nestala je i svetionička lampa, koja je nekada radila na petrolej i gas. Ovakva nebriga je dovela do toga da su se svetionici nekoliko puta našli u opasnosti od rušenja.Pokrajinski zavod za zaštitu kulture je jedinstvene svetionike 1972. godine proglasio za spomenike kulture od velikog značaja. Početkom dvehiljaditih počela je njihova restauracija, koja je završena 2017. godine, kada su predati na čuvanje gradu.

Dve kule na ušću Tamiša u Dunav kod Pančeva