PANČEVO: Uroš Predić izbliza

Reprodukcije i fotografije dela velikog slikara, lični predmeti, prepiska sa rođacima i prijateljima, album porodičnih fotografija – pred pančevačkom publikom.

„Ni u Italiji nemaju svi ljudi ukusa, kao što ni svi Nemci nisu filozofi, niti svi Srbi ’hajduci’”, zapis je Uroša Predić na poleđini jedne reprodukcije fotografije iz bogate zbirke dokumentarne građe Gorana Nikolića – Neuzinsko iz Opova,  izložene u Narodnom muzeju u Pančevu. Raznorodni dokumentarni materijal iz slikareve zaostavštine, u izvesnoj meri do sada nepublikovan, rasut je tokom minulih decenija po privatnim zbirkama, tematski je raznolik, ali kolekcionarski usmeren, u vremenskom rasponu od kraja 19. veka do umetnikovih poznih godina. Stručnjaci muzeja ga razvrstavaju na dokumente što su neposredno u vezi sa umetnikovom stvaralaštvom, lične predmete, reprodukcije umetničkih dela sa Predićevim beleškama i svedočanstva sa putovanja.

Tu su reprodukcije u publikacijama i na razglednicama u vezi sa autorovim bogatim opusom, koji ilustruju njegov rad, te dokumentuju susrete, najčešće sa čuvenim vajarem Đorđem Jovanovićem, najprisnijim Predićevim prijateljem i veze sa poručiocima. Potom štampane fotografije pojedinačnih dela, ikona i delova ikonostasa, snimci enterijera umetnikovog ateljea sa izabranim kadrom zatečenog inventara i istaknutim kompozicijama u nastajanju. Zasebnu grupu čine lični predmeti, dopisnice (razglednice) prijateljica i koleginica slikarki – Zore Petrović i Bosiljke Valić i slikara Stevana Todorovića, kao i svetlopisi nastali tokom posete imanju Gedeona Gede Dunđerskog i zajednička fotografija sa Bogdanom Dunđerskim.

„U preplitanju različitih sfera, privatno–javno, možemo posmatrati reprodukciju portreta Mihajla Pupina (1919), znamenitog naučnika, a ujedno Predićevog prijatelja, poručenog za Maticu srpsku u Novom Sadu. To se odnosi i na snimak ambijenta ateljea sa fokusom na portrete sinovca Svetislava (Slavko) Predića i supruge Anđe Predić, čiji su likovi slikarski ovekovečeni kao Urošev poklon mladencima 1912. godine. Ističe se jedan humoristički crtački zapis, karikatura Bete Vukanović, autorski prepoznatljiva, reprodukovana na razglednici poslatoj iz banje Verishofen za Sentandreju. Na njoj vidimo simpatičan prizor, Predićevu figuru posmatranu s leđa u društvu jedne ženske figure, date u fizičkom kontrastu prema njegovoj izduženoj i ispošćenoj. Upravo, slično ovom viđenju Predićevog lika, i on sam je svojevrsnim prikazima bez pretenzija da se dublje posveti tome, karikirao sliku svoje spoljašnosti radeći autokarikature”, napominje Dimitrije Jovanov, kustos istoričar pančevačkog muzeja.

Deo albuma porodičnih fotografija čuva galeriju grupnih portreta Predićeve velike familije, dok je umetnikov privatni svet obelodanjen kadrovima mesta koja je pohodio, gde je živeo ili su u njima živeli njegovi rođaci. Posebnu dragocenost predstavljaju privatna prepiska i razglednice, koje osim prisnog odnosa sa rođacima, prikazuju znamenite objekte, pa i retki prizor slikareve rodne kuće u Orlovatu.

„Prozor u intimni svet umetnikov otkriva nam prepiska (dva pisma Uroša Predića) sa Vukosavom Vukom Velimirović, prvom srpskom školovanom vajarkom, koju je upoznao u Kruševcu tokom izgnanstva za vreme Prvog svetskog rata. Predićeve rukopise možemo locirati u vremenu i prostoru jer svojom sadržinom direktno upućuju na određene životne epizode podržane vizuelnim materijalom. Naročito zanimljive kao intimne memorabilije, one imaju i širi značaj za odgonetanja dubina ličnosti i umetničkih poriva autora. Doimamo ih kao duhovite i duhom iskričave, vođene ciljem, ali često i didaktičnim, usled uviđanja određenih nedostataka u prikazima religioznih tema”, skreće pažnju Dimitrije Jovanov.

„God. 1907. umire mi mati u 86. godini života. Orlovat mi postade odjednom samo uspomena, naša kuća prazna, i samo jedan brežuljak imao je još privlačne snage za mene. Osetih da sam usamljen i vuklo me nekud… Pomišljah na Beograd, Karlovce, Zagreb, Dubrovnik, kada dobih pismo od brata Josifa sa vešću da je kupio zemljište gde će da sazida kuću, pa me pozva da dođem k njemu i da dozidam i sebi stan i radionicu u dvorištu. Posle take ponude nisam više imao šta da premišljam. Dok se kuća zidala, otpočnem u Orlovatu svoj poslednji veći posao: slike za Gornju crkvu u Pančevu, god. 1909. i ulučim vremena da odem na tri meseca u Italiju, tek da me želja mine i da vidim šta sam sve propustio. Posetio sam Veneciju, Firencu, Pizu, Sijenu, Orvijeto, Rim sa okolinom i Napulj sa Pompejom i ostrvom Kapri. Severne varoši nisam video, jer sam se razboleo od nazeba u studenim muzejima, te se moradoh vratiti kući”, tek je crtica iz Predićeve „Autobiografije”.

Izložba traje do 15. jula.

Reprodukcije i fotografije dela velikog slikara, lični predmeti, prepiska sa rođacima i prijateljima, album porodičnih fotografija – pred pančevačkom publikom.