Pančevo je „srpska Sparta“: Da li znate srpske gradove po njihovim nadimcima i kako su ih dobili?

Novi Sad je postao „srpska Atina“ od sredine 19. veka, odnosno 1864. godine kada je Matica srpska preseljena iz Pešte u Novi Sad. Smatralo da se oko Matice srpske okupljaju najobrazovaniji i najmudriji predstavnici Srba tog vremena.

Foto: Unsplash

A Petrovaradin, novosadski komšija s druge strane Dunava, nosi nadimak „Gibraltar na Dunavu“. Ovaj naziv dobio je zahvaljujući tvrđavi, koja je smatrana neosvojivom.

Tvrđava je imala “vodeni grad”, odnosno kanale između bedema koji su, prema potrebi punjeni vodom iz Dunava, kao i gornju tvrđavu, koja je danas turistička atrakcija.

Kolosalno utvrđenje sa posadom je za tadašnju ratnu tehniku bilo neosvojivo, pa je nazvano “Gibraltar na Dunavu, dok Novosađani vole da joj tepaju “Đava”.

Foto: Unsplash

Polovina 19. veka bila je važna i za Pančevo, koje je od tada poznato i kao „srpska Sparta“. Naime, revolucionarni talas 1848-1849. godine zahvatio je i Pančevo, u kojem je bila komanda vojvode Stevana Šupljikca. Znajući da se sprema okršaj s Mađarima vojvoda Šupljikac je pozvao dobrovoljce iz Srbije da pomognu. Krenuo im je u susret nadajući se da će se bar 1.000 njih pojaviti, a pred sobom je ugledao njih 10.000, ispričao je svojevremeno za „Politiku“ istoričar Srđan Božović iz pančevačkog Narodnog muzeja.

Šupljikac je pred silnim dobrovoljcima, koji su se pojavili s druge strane Dunava, održao nadahnuti govor i srušio se na zemlju kao u grčkoj tragediji. Komandu je preuzeo Stevan Petrović Knićanin, komandant srpskih dobrovoljaca, koji je za srpske revolucionare izvojevao pobedu.

Petar Petrović Njegoš odlikovao je Knićanina za hrabrost, a Pančevo zbog svoje borbenosti postalo „srpska Sparta“.

Foto: 013info

Možda malo poznatija priča od ove je ona o Leskovcu i „srpskom Mančesteru“. Leskovac je nekada bio centar tekstilne industrije Srbije, posebno između dva svetska rata. U periodu od oslobađanja od Turaka do početka Drugog svetskog rata, Leskovac se od malo veće orijentalne varoši preobrazio u najznačajni srpski industrijski centar posle Beograda.

Zahvaljujući razvoju tekstilne industrije, Leskovac se krajem 19. i početkom 20. našao među četiri grada u Evropi za koje se vezuje termin „Mančester“.

Pred početak Drugog svetskog rata Leskovac je imao 18.000 stanovnika, 45 većih i manjih preduzeća iz sedam industrijskih grana, 375 trgovačkih radnji i 13 velikih firmi, od kojih je 10 poslovalo sa inostranstvom, 579 registrovanih zanatlijskih firmi i 200 neregistrovanih zanatlija, 150 kafana i dva hotela, potpunu energetsku nezavisnost, sedam novčanih zavoda.

Srbija je pored Mančestera imala i Pariz, a titulu „malog Pariza“ nosio je Šabac. Taj nadimak stekao je u 19. veku za vreme kneza Jevrema Obranovića. Šabac je u to vreme bio centar kulture, umetnosti, zanatstva, a Šapčani dodaju – i kafana.

Treba znati i da je Šabac među prvim gradovima u Evropi ženama otvorio vrata svoje gimnazije. Tu su školu pohađale Isidora Sekulić, ali i Mileva Marić, poznatija kao Mileva Ajnštajn. Iz Šapca u velike gradove uputili su se Laza Lazarević, Kosta Abrašević, Janko Veselinović, Stanislav Vinaver.

A sad dolazi jedan malo manje poznati podatak – Zrenjanin je poznat i kao „nova Barselona“. Ovo je bio naziv kratkotrajnog naselja koje je u prvoj polovini 18. veka u tadašnjem Bečkereku osnovano za potrebe španskih kolonista.

Španski kolonisti dovedeni su u Bečkerek na osnovu odluke Habzburgovaca, dinastije koja je vladala Španijom nepunih 200 godina i imala i špansku granu loze.

Foto: Unsplash

Užice je naziv „srpskog Hong Konga“ dobilo zahvaljujući velikom broju solitera stešenjih među brdima na maloj površini.

Mnogo romantičnije mesto od Hong Konga, bilo srpskog bilo originalnog je – Venecija, a nadimak „srpska“ ili „mala Venecija“ nosi Knjaževac, za mnoge najlepši grad u istočnoj Srbiji. Knjaževac ovo ime ima da zahvali svojim trema rekama, preko kojih se prostire sedam mostova.

Na drugom kraju Srbije nalazi se grad koji nosi nadimak po još jednom poznatom italijanskom mestu – Bolonji. U pitanju je Kraljevo poznato još i kao „srpska Bolonja“. Nadimak je dobio ne zbog geografske ili istorijske sličnosti, već zbog sporta. Naime, Kraljevo je bilo jedini grad u Srbiji koji je, kao i Bolonja, imao dva košarkaška prvoligaša – „Slogu“ i „Mašinac“.

Foto: Unsplash