SRBIJA: Sve manje obolelih od tuberkuloze

Kao i prethodnih godina, i ove godine se Srbija priključuje Svetskoj kampanji obeležavanja 24. marta, Svetskog dana borbe protiv tuberkuloze (TB) pod sloganom „Zajedno protiv tuberkuloze“. Ove godine će posebna pažnja biti posvećena zajedničkim naporima da se „niko ne zapostavi” osvrćući se na problem stigmatizacije, diskriminacije i marginalizacije, kao i na prevazilaženje prepreka u dostupnosti kvalitetne dijagnostike i lečenja.

Republika Srbija beleži kontinuiran trend smanjenja stope prijavljivanja tuberkuloze, sa 37/100.000 u 2003. godini na 13/100.000 stanovnika u 2015. godini, što Republiku Srbiju svrstava među zemlje sa niskim opterećenjem tuberkulozom u regionu Evrope. Međutim, nekoliko godina unazad uspešnost lečenja obolelih opada. 

U Južnobanatskom okrugu u periodu od 2012. do 2016. beleži se trend pada učestalosti oboljevanja i umiranja od tuberkuloze. Tokom 2016. godine prijavljeno je ukupno 29 obolelih sa incidencijom koja iznosi 9,87/100000, što je neznatno više u odnosu na 2015. godinu kada je prijavljeno 26 obolelih i incidencijom 8,85/100000, ali i dalje niže u odnosu na petogodišnji prosek (15,01/100000). Tokom 2016. godine jedna osoba je umrla od tuberkuloze dok 2015. i  2014. godine nije bilo umrlih sa ovom dijagnozom za razliku od 2013. kada su umrle 4 osobe te mortalitat u petogodišnjem periodu posmatranja iznosi 0,34/100000.

Svetski dan borbe protiv tuberkuloze obeležava se širom sveta brojnim manifestacijama. Ove godine je tim povodom upriličen celodnevni koncert koji će trajati od ponoći 23. marta do ponoći 24. marta. Sastoji se od 48 koncerata različitih muzičkih žanrova, od eksperimentalne do savremene muzike, od klasične do džez i etno muzike, u trajanju od po 30 minuta. Učestvovaće muzičari iz 46 zemalja sveta. Koncertu se može besplatno pristupiti iz celog sveta putem interneta preko linka http://www.stazioneditopolo.it/24h-2017/index.html. Koncept je osmišljen 2010. godine od strane dvojice pasioniranih umetnika i podržan od strane Globalnog programa za borbu protiv tuberkuloze Svetske zdravstvene organizacije kao metafora ujedinjenih napora u borbi protiv tuberkuloze.

Prema podacima SZO tuberkuloza (TB) je jedan od prvih 10 uzroka smrti među zaraznim bolestima u svetu. U 2015. godini, 10,4 miliona ljudi se razbolelo od tuberkuloze i 1,8 miliona umrlo od ove bolesti (uključujući 0,4 miliona osoba sa HIV-om). Preko 95% smrtnih slučajeva od tuberkuloze je u zemljama sa niskim i srednje razvijenim zemljama. Šest zemalja čine 60% od ukupnog broja: vodeća je Indija, zatim Indonezija, Kina, Nigerija, Pakistan i Južna Afrika. Procenjuje se da je u 2015. godini, 1 milion dece obolelo i 170 000 dece umrlo od tuberkuloze (osim dece sa HIV-om). TB je vodeći ubica HIV-pozitivnih osoba: u 2015., 35% HIV smrti su zbog TB. Procenjuje se da je u 2015. godini 480 000 ljudi razvilo multirezistentni tip TB (MDR-TB). Incidenca je opala u proseku za 1,5% godišnje od 2000. Očekuje se da se godišnji pad od 4-5% dostigne do 2020. Pravovremena dijagnostika i lečenje su spasili 49 miliona života između 2000. i 2015. godine. Jedan od zdravstvenih ciljeva koji su usvojeni u dokumentima o održivom razvoju je da se epidemija TB završi do 2030. godine. 

Tuberkuloza je bolest uzrokovana bakterijom (Micobacterium tuberculosis) koje najčešće utiču na pluća. Tuberkuloza je izlečiva. Prenosi se sa osobe na osobu kroz vazduh kada ljudi sa plućnim oblikom tuberkuloze kašlju, kijaju ili putem pljuvačke izbace TB klice u vazduh. Oko jedne trećine svetske populacije ima latentnu TB, što znači da su zaraženi TB bakterijom, ali nisu (još) obolele od bolesti i ne mogu preneti bolest. Ljudi inficirani TB bakterijom imaju 10% životni rizik od oboljevanja od tuberkuloze. Međutim, osobe sa lošim imunim sistemom, kao što su ljudi koji žive sa HIV-om, neuhranjeni, dijabetičari ili ljudi koji koriste duvan, imaju mnogo veći rizik da se razbole. Bolest napreduje najčešće među ljudima koji žive u siromaštvu i u marginalizovanim zajednicama i grupama kao što su: migranti, izbeglice, osobe koji rade i žive u sredinama koje sadrže faktore rizika, stare osobe, žene i deca i sl.. 

Kada osoba razvija aktivnu bolest TB, simptomi (kao što su kašalj, prisustvo krvi u ispljuvku, bol u grudima, povišena temperatura, noćno znojenje, gubitak težine) mogu biti blagi tokom nekoliko meseci. Ovo može dovesti do kašnjenja u postavljanju dijagnoze i lečenju, a tokom tog perioda se mogu preneti bakterije drugima. Čovek sa aktivnom TB može da inficira 10-15 drugih ljudi putem bliskog kontakta tokom perioda od godinu dana. Bez odgovarajućeg tretmana, 45% HIV-negativnih ljudi sa TB u proseku i gotovo svih HIV pozitivnih osoba sa TB će umreti. 

Ustanova koja obavlja referentne poslove za oblast tuberkuloze je Klinika za pulmologiju Kliničkog centra Srbije, sa Nacionalnom referentnom laboratorijom za dijagnostiku tuberkuloze (NRL), čiji se jedan deo nalazi na Klinici dok se drugi nalazi na Institutu za mikrobiologiju i imunologiju Medicinskog fakulteta u Beogradu (pristupite veb sajtu Klinike za pulmologiju KCS.

Kao i prethodnih godina, i ove godine se Srbija priključuje Svetskoj kampanji obeležavanja 24. marta, Svetskog dana borbe protiv tuberkuloze (TB) pod sloganom „Zajedno protiv tuberkuloze“. Ove godine će posebna pažnja biti posvećena zajedničkim naporima da se „niko ne zapostavi” osvrćući se na problem stigmatizacije, diskriminacije i marginalizacije, kao i na prevazilaženje prepreka u dostupnosti kvalitetne dijagnostike i lečenja.