DOLOVO: Arheološko nalazište „oteto“ od ciglane

PANČEVO, 9. septembar – Arheološka ekipa Narodnog muzeja Pančevo (viši kustosi arheolozi mr Vojislav Đorđević – rukovodilac istraživanja i Jelena Đorđević) od 26. jula sprovodi arheološka istraživanja na arheološkom nalazištu „Ciglana“ u Dolovu, u okviru Projekta „Sistematska arheološka iskopavanja lokaliteta Ciglana u Dolovu u 2016. godine“. Projekat, kao i prethodne dve istraživačke kampanje, i ove godine finansijski podržava Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije u okviru Konkursa za zaštitu i očuvanje arheološkog nasleđa.

Arheološki radovi na ovom nalazištu započeti su 2013. godine sa manjim sondažnim i probno-orijentacionim istraživanjima, a od 2014. godine radovi imaju sistematski karakter, gde se lokalitet širokim iskopima istražuje segment po segment. Do sada je otkriveno i istraženo više od 90 arheoloških objekata i celina u okviru nekoliko naselja iz perioda pozne antike (2/3-5. veka), ranog (8-10. veka) i zrelog srednjeg veka (11-13. veka), računajući i ovogodišnju kampanju – ove godine je do ovog trenutka istraženo više od 30 objekata, a do kraja kampanje biće istraženo još oko 20 objekata. U pitanju su različiti objekti stambenog (duboko, u les ukopane zemunice, ali i nadzemna staništa) ili ekonomskog karaktera (trapovi-ostave za hranu, zemljane kalotaste peći, rovovi i dr.), sa bogatim pokućstvom – posuđe, proizvodi kućne radinosti i zanatske delatnosti. Broj otkrivenih predmeta meri se hiljadama – najvećim delom u pitanju su fragmenti grnčarije, ali i drugi pokretni arheološki nalazi, koji pružaju velike mogućnosti za konzervaciju, restauraciju i rekonstrukciju, kao i za potonje publikovanje, izlaganje i prezentaciju.

Nemanja Rotar, član gradskog veća zadužen za kulturu, prilikom obilaska ovog arheološkog lokaliteta, naglasio je da grad već radi na zaštiti arheoloških nalazišta.

– Stručna ekipa Muzeja već radi na lokalitetu, iskopava i pronalazi ove značajne stvari koje se tiču istorije, bar istorije naroda na ovom području. I to je ono što je dragoceno. Svako arheološko nalazište je bogatstvo za grad. Moramo ovo čuvati, negovati i pokazati generacijama koje dolaze. Svuda u svetu su ovakva nalazišta najznačajnije turističke lokacije, rekao je Rotar.

Veliki broj otkrivenih objekata, koji raste svakim novim danom istraživanja, svedoči o gustom naseljavanju i pogodnom prostoru za formiranje naselja u blizini starih vodotokova, koji su se usekli u dolove i dolje, po kojima i savremeno naselje nosi ime. U okviru naseobine iz perioda antike izdvojena su tri horizonta naseljavanja varvarskih plemena koja žive u južnom Banatu u neposrednoj blizini granice Rimskog Carstva i rane Vizantije (Dačani, Sarmati Limiganti, rani Sloveni). Naslojavanje lokaliteta je izuzetno složeno, objekti su ukopavani jedni kroz druge, pa se moraju pažljivo razdvajati i dokumentovati, a to sve ukazuje na burne događaje i česte smene populacija. Srednjovekovno naselje napušteno je sredinom 13. veka, od kada prestaje život na lokalitetu. 

Nalazište je u najvećoj meri uništeno višedecenijskim radom poljske ciglane. Preostali sačuvani deo nalazišta zauzima površinu od oko 2,5 hektara, što otvara mogućnosti za dalja sistematska istraživanja. Ipak, nalazište je izuzetno izloženo rizicima, pre svega na osnovu otvorenosti i izloženosti profila bivšeg ciglarskog iskopa, na kojima se uočavaju arheološke celine i objekti. Pored izloženosti negativnim atmosferskim prilikama, profili ciglane, a samim tim i arheološki slojevi i celine, služe meštanima kao pozajmište za glinu i pesak, te se konstantno potkopavaju i urušavaju, uz uništavanje arheoloških slojeva i objekata, iz kojih ispada arheološki materijal. Pored toga, lokalitet je veoma izložen protivzakonitom  i kriminalnom delovanju tzv. arheologa – amatera, divljih kopača i detektoraša, čiji su tragovi prisustva na lokalitetu u vidu manjih iskopa zemlje-rupa, uočeni čak i tokom kampanje arheoloških iskopavanja 2014. godine. U skladu sa tim, cilj ovog Projekta je višegodišnje istraživanje i zaštita preostalog dela lokaliteta u što većoj meri. 

Mr Vojislav Đorđević, viši kustos arheolog Narodnog muzeja Pančevo, rekao nam je da je na ovoj lokaciji pronađena velika količina arheološkog materijala.

– Samo ove sezone smo istražili i dokumentovali pedeset objekata iz doba antike i srednjeg veka. Pronađeni su stambeni objekti, ekonomski objekti, trapovi, zemljane peći. U okviru antičkog horizonta možemo izdvojiti tri horizonta naseljavanja: jedan je iz drugog i trećeg veka, drugi iz četvrtog veka, a život u antici se prekida u petom veku. U okviru srednjevekovnog horizonta imamo naselja iz devetog i desetog veka i tragove naselja koje je bilo vode od jedanaestog do trinaestog veka, objasnio je Đorđević.

Mr Đorđević nam je rekao da su na lokalitetu nađene velike količine posuđa i pokućstva iz doba antike, koje su se nalazile u duboko ukopanim zemunicama

– Karakteristika antičkog doba je raznovrsnost posuđa, tj. posuđe raznih oblika. Pored ovih zemunica su trapovi – prostori za čuvanje hrane. Tu su stanovnici čuvali plodove svog zemljoradničkog rada. Ovi predmeti se obrađuju u Muzeju. Sastavljaju se, a zatim šalju na restauraciju i konzervaciju, dodao je mr Vojislav Đorđević.

Ovogodišnja kampanja istraživanja trajaće do oktobra meseca.    

Arheološka ekipa Narodnog muzeja Pančevo (viši kustosi arheolozi mr Vojislav Đorđević – rukovodilac istraživanja i Jelena Đorđević) od 26. jula sprovodi arheološka istraživanja na arheološkom nalazištu „Ciglana“ u Dolovu, u okviru Projekta „Sistematska arheološka iskopavanja lokaliteta Ciglana u Dolovu u 2016. godine“. Projekat, kao i prethodne dve istraživačke kampanje, i ove godine finansijski podržava Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije u okviru Konkursa za zaštitu i očuvanje arheološkog nasleđa.