Šta bi trebalo da znamo o groznici Zapadnog Nila?

Virus Zapadnog Nila je najrasprostranjeniji virus u svetu u grupi onih koji se prenose ujedom insekata. Ovim virus mogu da budu zaraženi kako ljudi tako i životinje.

U pitanju je infektivno oboljenje iz grupe zoonoza, virusne etiologije, koje se na ljude i životinje prenosi ubodom zaraženog komarca. Uzročnik je virus groznice Zapadnog Nila (VZN) koji je prvi put izolovan i identifikovan 1937. godine, u oblasti Zapadni Nil u Ugandi.

Nakon otkrivanja virus se proširio sa Afričkog kontinenta na Bliski istok, delove Azije i Australije, Centralnu i Istočnu Evropu i Mediteran.

Cirkulacija virusa

Ovaj virus prisutan je u Evropi od 60-tih godina prošlog veka, ali se povećanje broja obolelih osoba beleži u poslednje dve decenije i ima tendenciju porasta u budućnosti.

Faktori koji su doprineli ovakvoj epidemiološkoj situaciji su klimatske promene, intenzivan međunarodni saobraćaj, širenje uzročnika i vektora na nova geografska područja, češće izlaganje ljudi divljim životinjama i insektima, promene u mikroorganizmima.

Infекciја virusоm Zаpаdnоg Nilа је zvаničnо prvi put rеgistrоvаnа u humаnој pоpulаciјi nа tеritоriјi Rеpubliке Srbiје кrајеm јulа 2012. gоdinе. U pеriоdu оd 2012. dо 2020. gоdinе nа tеritоriјi Rеpubliке Srbiје rеgistrоvаnо је uкupnо 1.016 slučајеvа grоznicе Zаpаdnоg Nilа (slučајеvi оbоlеvаnjа nisu rеgistrоvаni tокоm 2020. gоdinе). U istоm pеriоdu bеlеži sе i 98 smrtnih ishоdа којi sе mоgu dоvеsti u vеzu sа оbоlеvаnjеm оd grоznicе Zаpаdnоg Nilа, stoji na sajtu Batuta. 

Način prenošenja

Glavni vektor groznice Zapadnog Nila je komarac iz roda Culex ali i komarci drugih rodova poput Aedes aegypti, Aedes albopictus i Anopheles. Do sada je virus Zapadnog Nila izolovan kod 43 vrste komaraca.

Osnovni način prenošenja infekcije na ljude i druge životinje je ubod zaraženog komarca. Komarci se zaraze prilikom sisanja krvi zaraženih ptica, koje su rezervoar zaraze, uglavnom gavrani i čavke.

U retkim slučajevima infekcija može da se prenese putem transfuzije zaražene krvi, transplantacijom tkiva i organa i vertikalno sa majke na dete, transplacentarno i tokom dojenja. Virus Zapadnog Nila se ne prenosi među ljudima putem kontakta.

Simptomi

Kod oko 80 odsto inficiranih osoba bolest protiče asimptomatski, a oko 20 odsto zaraženih osoba ima blagu kliničku sliku u vidu groznice, glavobolje, mučnine, povraćanja, ponekad se javlja otok limfnih žlezda ili osip na koži grudi, leđa ili stomaka.

Kod jednog obolelog na 150 inficiranih dolazi do razvoja teške kliničke slike sa znacima upale mozga – encefalitisa ili upale moždane ovojnice i kičmene moždine – meningitisa, odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti.

Ne postoji etiološka terapija infekcija izazvanih virusom Zapadnog Nila. Lečenje je simptomatsko.

Groznica Zapadnog Nila je oboljenje koje ima sezonski karakter, odnosno najviše je zastupljeno u periodu najveće aktivnosti vektora – komaraca. Prvi oboleli se registruju uglavnom u drugoj polovini jula meseca, a najveći broj obolelih osoba se registruje tokom avgusta i septembra.

Mere prevencije

Prevencija infekcije virusom Zapadnog Nila se zasniva na merama za suzbijanje komaraca i na ličnim zaštitnim merama.

Najefikasniji način prevencije je sprečavanje uboda komarca. U tu svrhu potrebno je:

Izbegavati izlaganje komarcima u vreme njihove najveće aktivnosti, u sumrak i zoru

Izbegavati područja sa velikim brojem insekata poput šuma, močvara i drugih sličnih područja.

Prilikom boravka u prirodi i na otvorenom koristiti sredstva koja odbijaju insekte, odnosno repelente, na otkrivenim delovima tela

Nositi odeću koja pokriva ruke i noge.

Drugi deo mera prevencije odnosi se na smanjenje odnosno eliminaciju komaraca u zatvorenom i na otvorenom prostoru, pa se preporučuje:

Postavljanje zaštitne mreže na prozore i upotreba zaštitnih sredstava u vidu tableta ili tečnosti

Na otvorenom, gde se radi, igra ili boravi, isušivanje izvora stajaće vode koja je potrebna za sve faze razvoja komaraca i eliminisanje mesta na koja se sklanjaju komarci, na taj način smanjuje se broj mesta na koja komarci mogu da polože svoja jaja.

Najmanje jednom nedeljno trebalo bi isprazniti vodu iz posuda za cveće, posuda za hranu i vodu za kućne ljubimce, kanti, buradi, limenk ili ukrasnih fontana.

Ukloniti odbačene gume i druge predmete u kojima može da se nakuplja stajaća voda.

Sistematsko suzbijanje larvi i odraslih formi komaraca je važna mera koju sprovode ovlašćene stručne službe na nivou Grada.