Svetski rekorder u broju napisanih himni: Pančevački horovođa Davorin Jenko, autor srpske, slovenačke i nesuđene crnogorske himne

Najveći rekorder po broju državnih himni je sasvim sigurno slovenački kompozitor Davorin Jenko. On 1872. komponuje pesmu „Bože pravde“, napisanu kao završnica pozorišnog komada Markova sablja koji je premijerno izveden u čast proslave punoletstva kneza Milana avgusta te godine. Na Jenkovu melodiju tekst je napisao autor komada Jovan Đorđević.

„Bože pravde“ je postala najpre nezvanična himna Kneževine Srbije, a zvanično je za himnu Kraljevine Srbije proglašena 1882. godine. Iako je nakon Majskog prevrata kralj Petar Karađorđević želeo da je promeni, ona 1909. opet postaje zvanična srpska himna. Posle Prvog svetskog rata ova kompozicija je deo himne Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, a onda i Kraljevine Jugoslavije od 1929. do 1941.

„Bože pravde“ je 2009. godine izabrana za zvaničnu himnu Republike Srbije. Pesma je tokom decenija pretrpela niz izmena u tekstu kako bi se prilagodila trenutnim političkim okolnostima.

Osim srpske, Davorin Jenko je autor još jedne himne, slovenačke. Naime, on je 1860. napisao pesmu „Naprej zastave slave“, koja će postati deo himne Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, docnije i Kraljevine Jugoslavije. Naime, želeći da izrazi jedinstvo jugoslovenskih naroda, nova država je odabrala da prvi deo himne bude prva strofa pesme „Bože pravde“ Davorina Jenka, drugi deo je bila strofa iz hrvatske himne „Lijepa naša domovino“, a treći Jenkova pesma „Naprej zastave slave“. Tako je Jenko postao autor dve trećine himne Kraljevine Jugoslavije.

Zanimljivosti radi, i hrvatsku himnu je stvorio neko ko nije bio pripadnik većinske nacije. „Lijepu našu domovinu“ je komponovao srpski kompozitor Josif Runjanin, dok je tekst napisao Antun Mihanović.

Tokom Drugog svetskog rata „Naprej zastave slave“ bila je nezvanična himna Osvobodilne fronte Slovenije, početkom sedamdesetih postaje zvanična himna Socijalističke Republike Slovenije, sve dok 1989. nije zamenjena Prešernovom „Zdravicom“. Godine 1995. „Naprej zastave slave“ postaje zvanična himna vojske Slovenije, što je i danas.

Davorinu Jenku se pripisuje i autorstvo kompozicije crnogorske narodne himne „Onamo ‘namo“, koja je nastala 1867. na stihove kralja Nikole Petrovića (kao drugi autor kompozicije navodi se u izvorima i František Vimer). Iako je stekla veliku popularnost u narodu, zbog otpora Otomanske imperije koja se bunila protiv njenog sadržaja nikada nije postala zvanična državna himna. Iako je nakon osamostaljenja Crne Gore 2006. bila predložena za himnu, izabrana je druga pesma, „Oj svijetla majska zoro“.

Kada se zbroje svi podaci, Jenkove kompozicije su bile zvanične himne u čak šest država, jedne vojske, ali i nezvanične himne u četiri slučaja. Samo su ovi „ginisovski“ podaci dovoljni da Davorin Jenko ostane upamćen u istoriji naših prostora, ali on je, čak i ako se ovi rekordi ostave po strani, imao zanimljiv i izuzetno plodan život.

Horovođa u Beču i Pančevu

Davorin Jenko je rođen 1835. godine, u selu Dvorje u blizini gradića Cerklje na Gorenjskem, u porodici Andreja i Marije Jenko. Kršteno ime mu je bilo Martin i tako će se zvati sve do 1861, kada ga menja u Davorin.

Otac Andrej je bio gostioničar i trgovac vinom, tako da je porodica pripadala tadašnjoj višoj srednjoj klasi, što je Davorinu omogućilo dobro školovanje. Nakon završene osnovne škole u Cerknu pohađa gimnaziju u Ljubljani, sledeća stanica je viša gimnazija u Trstu, nakon koje slede studije u Beču koje otpočinje 1858. godine.

Iako od mladosti pokazuje veliki muzički dar, u Beču upisuje studije prava, najviše zbog toga što je bio prestar da pohađa studije muzike na Bečkom konzervatorijumu. Časove pevanja i kompozicije će zato pohađati privatno.

Prvi horovođa bečkog Slovenačkog pevačkog društva bio je Davorin Jenko. Nakon jednogodišnjih privatnih časova, ali i prilježnog proučavanja partitura brojnih kompozicija i opera, Jenko ne samo da preuzima ulogu horovođe već i počinje da stvara originalne kompozicije.

Na osnovu stihova mladog pesnika Simona Jenka, Davorin komponuje pesmu „Naprej zastave slave“. Kako je sam docnije govorio, prvobitno nije mogao da pronađe dobro muzičko rešenje za stihove. Ipak, iznerviran jednim člankom u bečkim novinama u kom je slovenački jezik okarakterisan kao primitivan, on skoro u trenu stvara kompoziciju kao vojnu koračnicu.

Slava je odmah došla. Pesma koja je isprva bila namenjena pevačkom zboru postaje opštenarodno poznata i izvodi se u svim pokrajinama u kojima žive Slovenci, a stiče veliku popularnost i u Češkoj i Srbiji.

Ona je verovatno bila i ključni razlog što Jenko 1862. godine dobija poziv iz Pančeva da postane horovođa Srpskog crkvenog pevačkog društva. Na taj poziv odmah odgovara.

Iako je pokazao veliki entuzijazam, Jenkovi predlozi za unapređenje hora u Pančevu nisu naišli na plodno tle. Bio je to susret dva sveta – već proslavljenog mladog horovođe iz središta carevine i uspavanog graničnog gradića monarhije. Najveći kamen spoticanja bila je Jenkova borba protiv diletantizma i pokušaj da repertoar hora obogati umetnički vrednijim kompozicijama. Pojedini izvori navode da je do rastanka Pančeva i Jenka definitivno došlo 1865, i to zbog njegovog nastupa na koncertu Nemačkog pevačkog društva, što srpska uprava nikako nije mogla da prihvati.