Narodni muzej Pančeva

Narodni muzej u Pančevu predstavlja zapravo zavičajni muzej južnog Banata jer svojom naučno-istraživačkom delatnošću obuhvata i prostor naselja Opovo, Kovačica i Kovin.

Pančevački narodni muzej podeljen je na odeljenja za etnologiju, istoriju, istoriju umetnosti, arheologiju, dokumentacioni centar, biblioteku, foto i preparatorsku radionicu. Ipak zbirke muzeja prevazilaze lokalne okvire, što se vidi u predmetima izloženim na Stalnoj postavci.

Osnivač muzeja je doktor Borislav Jankulov 1923. godine, od predmeta sakupljenih iz privatnih zbirki Pančevaca i spada među starije ustanove ove vrste u zemlji.

Smešten je u zgradi bivšeg Magistrata izgrađenom tridesetih godina 19. veka, u stilu neoklasicizma. Svojim položajem i arhitekturom dominira glavnim gradskim trgom. Istorijski značaj ima i natpis „Pravda je osnov vlasti“ na fasadi koji je bio moto cara Franca Jozefa što ukazuje da je ovaj grad bio pod direktnom upravom Beča.

Muzejska zgrada imala je ulogu Gradske kuće sve do 1965. godine, kada se u nju useljavaju Muzej, Gradska biblioteka i Arhiv, da bi od 1982. u njoj ostao samo Muzej.

Međutim, ovde je nekada bila smeštena i policijska uprava grada sa zatvorskom jedinicom. U podrumu zgrade se i danas nalaze četiri zatvorske ćelije. Kao svedočanstvo o boravku kriminalaca, ali i političkih neprijatelja, na zidovima se mogu videti urezana imena, datumi i razni natpisi koji su ostali za njima.

Zastava Vojvodstva Srpskog iz 1848. godine izuzetno je važan muzejski artefakt koji svedoči o borbi za uspostavljanjem srpske državnosti u Vojvodini polovinom 19. veka. Jedna je od retkih sačuvanih originalnih zastava iz ovog perioda, te podseća da je Pančevo u tom periodu bilo centar Srpskog pokreta i najveći oslobođeni grad pod srpskom kontrolom.

Jedan od najznačajnih predmeta u Narodnom muzeju Pančevo je takozvano „okovano drvo“. Naime, nakon što je grad krajem 18. veka proglašen Slobodnim vojnim komunitetom, dolazi do privrednog provcata i razvoja zanata. Da bi šegrt postao majstor prvo je posle tri do četiri godine učenja polagao za kalfu, nakon čega je još nekoliko godina morao da „peče zanat“ kako bi naposletku polagao za majstora. Novopečeni majstor imao je pravo da, u svečanoj ceremoniji, zakuca jedan ekser u posebno pripremljeno „okovano drvo“. Stotine eksera koji su ukucani u okovano drvo i dan-danas svedoče o brojnosti zanatlija i o ekonomskom razvitku grada.

Jedan od centralnih predmeta, a ujedno i jedno od najpoznatijih dela u srpskom slikarstvu, svakako je „Seoba Srba“ Paje Jovanovića. Iako je umetnik naslikao više verzija „Seoba“, upravo je ova u Narodnom muzeju Pančevo najpoznatija i najčešće reprodukovana.

U odeljenju umetnosti pančevačkog muzeja čuvaju se i neki od originalnih radova Uroša Predića, Konstantina Danila i drugih slikara sa ovih prostora.

Narodni muzej u Pančevu predstavlja zapravo zavičajni muzej južnog Banata jer svojom naučno-istraživačkom delatnošću obuhvata i prostor naselja Opovo, Kovačica i Kovin.