Ruski sanatorijum za pančevački Dom omladine
Ustanova kulture za mlade pamti i vreme kada je među njenim zidovima radio jedan od najsavremenijih sanatorijuma za lečenje izbeglica iz Rusije nakon Oktobarske revolucije.
Pančevu, kao nekada vojničkoj varoši i mestu na granici specifični kolorit daju vremešna zdanja iz doba Banatske vojne granice. Gradskim parkom dominira Štapska zgrada, nekada sedište 12. nemačko-banatske regimente, iza ćoška na korzou je zgrada nekadašnjeg okružnog zatvora, a nedaleko i pančevački Istorijski arhiv, iz istog perioda Velika kasarna, čije dvorište se dodiruje sa Ruskom bolnicom, današnjim Domom omladine.
Od sredine sedamdesetih godina prošlog veka u nju su se uselila kulturno-umetnička društva, udruženja, omladinske organizacije i umetničke trupe.
Vojna bolnica iz 1875. godine pamti, sve do kraja Prvog svetskog rata, boravak saniteta austrougarske armije, da bi se nakon sloma monarhije u nju uselila poljska bolnica srpske vojske. Ali ime kojim je i danas mnogi zovu dobija početkom dvadesetih godine, kada u Pančevo, sklanjajući se od boljševizma, pristižu ruske izbeglice, mnoge bolesne i onemoćale. Budući da je pretila opasnost i od izbijanja epidemija, Vojno ministarstvo kraljevine, ustupilo je ovaj objekat ruskim izbeglicama – zdravstvenim radnicima za lečenje i negu sunarodnika, istovremeno i da bi se rasteretile ovdašnje zdravstvene ustanove.
Kako je zgrada bez ikakve opreme i nameštaja vapila za renoviranjem, pa su ruski lekari i milosrdne sestre blagodareći novčanim prilozima uspeli da ponovo privedu nameni bolnicu – sanatorijum koji je imao i svoju crkvu posvećenu Svetom Nikoli Mirlikijskom, koju su posećivali pripadnici ruske kolonije u Pančevu, ali i srpski pravoslavni živalj.
Deceniju kasnije ruski sanatorijum u Pančevu mogao se ubrojati među najbolje medicinske ustanove u Kraljevini sa 110 kreveta na tri odeljenja – hirurškom, terapeutskom i ginekološkom i sa tri operacione sale i porodilištem u kome se za deset godina rodilo devet stotina beba. Godine 1932. rođena je ovde i naša poznata slikarka Olja Ivanjicki, čija porodica se takođe na talasu migracija nakon Oktobarske revolucije zadesila u Pančevu.
Bili su tu i svojevrsni specijalistički kabineti dobro opremljeni aparatima, previjalište, laboratorija, eksperimentalno odeljenje, apoteka, kao i biblioteka sa velikom zbirkom stručnih knjiga, ali i svezaka iz raznih oblasti, koja je srećom sačuvana i predata na čuvanje Gradskoj biblioteci.
Ruska bolnica prestaje da radi tokom Drugog svetskog rata. Ulaskom partizanskih i sovjetskih jedinica ponovo postaje vojna, a nešto kasnije komanda brigade. Bivša JNA 1972. godine napušta sve vojne objekte u centru grada, a dve godine kasnije renoviranjem, bivši sanatorijum dobija civilnu namenu novostvorenim poslovnim prostorom. Ograda oko bolnice je srušena, fasada potpuno poravnata, a parkić iza zgrade u kojem se jedno vreme nalazio i mali zoološki vrt nestaje.