Prevencija bolesti u fokusu – pregled imunizacije u južnom Banatu

Centar za prevenciju i kontrolu bolesti ZJZ Pančevo, zajedno sa Koordinatorima imunizacije i saradnicima mreže osam domova zdravlja, dve opšte bolnice, tri specijalne bolnice, kao i tokom svih ovih godina realizovaće timsku aktivnost – revizijom vakcinalnih kartona, pružanjem stručno-metodološke pomoći svim učesnicima u izvođenju imunizacije i izgrađenim porukama o imunizaciji ka medijima, zdravstvenim radnicima, donosiocima odluka i opštoj populaciji, doprinoseći usvajanju znanja i izgradnji pozitivnih stavova ka imunizaciji.

– Održavanje kontinuiteta u sprovođenju nacionalnih programa imunizacije ima prioritet koji ni na koji način ne sme biti ugrožen, saopštava Zavod za javno zdravlje Pančevo.

Imunizacija je jedna od najuspešnijih javnozdravstvenih inicijativa.

Imunizacijom se preveniraju bolesti, komplikacije i smrtni ishodi od vakcinama preventabilnih bolesti, među kojima su: dečija paraliza, difterija, tetanus, veliki kašalj, hepatitis B, morbili, zaušci, rubela, neke vrste zapaljenja pluća, prolivi izazvani rotavirusom i rak grlića materice. Imunizacija je doprinela iskorenjivanju velikih boginja i doprinosi iskorenjivanju dečije paralize.

Obuhvat imunizacije na teritoriji Južnobanatskog okruga za 2023. godinu je u svim vakcinama preko 95 odsto, osim za MMR vakcinaciju: u drugoj godini života obveznika obuhvat je 79,33 odsto, dok je u prošloj godini iznosila 89,15 odsto. Obuhvat za MMR revakcinaciju u sedmoj godini iznosi 90,16 odsto, za razliku od prošle godine kada je obuhvat bio 92,38 odsto; kao i za pneumokoknu konjugovanu vakcinu čiji obuhvat iznosi 91,46 odsto i ispod je obuhvata iz prethodne godine u istom periodu posmatranja (94,30 odsto), dok je revakcinacija odrađena sa 90,69 odsto i veći je obuhvat u odnosu na prošlu godinu u istom periodu posmatranja (85,30 odsto).

Analizirajući vakcinama preventabilne bolesti situacija u Južnobanatskom okrugu izgleda ovako:

Ove godine prijavljeno je 34 obolelih od TBC, sa In – 13,06, što je skoro trostruko više u odnosu na prošlu godinu (In-4,40) i ispod je petogodišnjeg proseka posmatranja (In – 6,96).

Difterija je eliminisana, zadnji slučaj oboljenja od Tetanusa novorođenčadi zabeležen je 1974. godine i nije registrovan ni jedan slučaj obolenja od Tetanusa.

Veliki kašalj je sve do 2015. godine bio sveden na pojedinačna javljanja, a u 2015. godini imali smo 13 prijavljenih obolelih, u 2016. pet, u 2017. dva, 2018 (13); 2019. osam, 2020. tri i jedan smrtni ishod. U 2021. godini je bio jedan, a u 2022. nije bilo prijava Pertusisa, dok je 2023. godine 73 prijavljena obolela sa In-28,05 i skoro petostruko više od petogodišnjg proseka posmatranja (6,43). Ovako povećanje prijava obolelih od Pertusisa uzrokovano je ukidanjem revakcinacije u petoj godini Mono Per vakcine, kao i pristupačnom etiološkom dijagnostikom koja je bila dostupna i prihvatljive cene kod privatnih laboratorija.

Zahvaljujući visokom obuhvatu dece vakcinom protiv dečje paralize, od 1962. godine nije registrovan nijedan slučaj ovog oboljenja. Tokom 2023. godine nije bilo sumnji.

Od 1995. do 2013. godine u Južnobanatskom okrugu se ne registruje ni jedan prijavljen slučaj obolenja od morbila, a 2014. godine potvrđen jedan slučaj morbila u Vršcu. Za razliku od 2015. i 2016. godine, kada nije bilo prijavljenih obolelih od morbila, u 2017. godini na teritoriji Južnobanatskog okruga registrovana su ukupno tri slučaja morbila- dva sa teritorije Pančeva i jedan sa teritorije Kovina. Svi su ostvarili kontakte sa potvrđenim slučajevima morbila u Beogradu i nisu zabeležni novi slučajevi sumnje/oboljenja među kontaktima obolelih. Za razliku od 2018. godine, kada je prijavljeno 20 obolelih od morbila, 2019. godine bila je jedna sumnja koja je odbačena, a 2020, 2021, 2022. i 2023. godine nismo imali prijavljenu ni jednu sumnju ni obolele na morbile. U 2023. godini na teritoriji JBO vakcinisana su 2 zdravstvena radnika sa jednom dozom i 4 zdravstvenih radnika sa dve doze MMR vakcine. U 2023. godini nema prijava.

Na teritoriji JBO, ZJZ Pančevo je prijavio epidemiju Morbila, koja je počela 04.04.2024 kada je prijavljen prvi potvrđen slučaj malih boginja u Referentnoj laboratoriji Instituta za virusologiju, vakcine i serume „Torlak”. Zaključno sa 22.04.2024. od 12 sumnji na teritoriji JBO kod sedmoro je laboratorijski potvrđena dijagnoza na Morbile i to kod pacijenata sa prebivalištem iz sledećih opština: Kovin (1), Kovačica (3), Pančevo (2) i Opovo (1).

– Rubele kao ni u petogodišnjem posmatranom periodu (0) i nismo imali sumnje.

Parotitisa nije bilo u petogodišnjem periodu od 2018. do 2023. godine. U 2014. godini bio je prijavljen jedan postvakcinalni Parotitis, u 2015. godini imali smo prijavu jednog obolelog koji je uredno vakcinisan, 2016. godine nije bilo prijave obolelih i 2017. godine prijavljeno je 2 obolelih (vakcinisani).

– Tokom 2023. godine imali smo jednu prijavu od akutnog virusnog hepatitisa B, za razliku od 2022. kada nije bilo prijava oboljenje i ispod je petogodišnjeg proseka (1,20). Od akutnog VHB, kao ni prethodne, ni pet godina unazad, ni 2023. godine nije bilo smrtnih ishoda. Hroničnog Hepatitisa B u 2023. godini bilo je 4 , za razliku od 2022. kada nije bilo prijavljenih, a petogodišnji prosek je 2,80. Od 2014. do 2023. godine nije bilo smrtnih ishoda u ovoj grupi zaraznih bolesti. Od 2005. godine je počela vakcinacija protiv VHB, kao obavezna po kalendaru imunizacije.

I u 2023. godini sprovodila se vakcinacija protiv VHB i to: izloženih lica preekspoziciona kod 44 osoba, od kojih 47 odsto insulin zavisni dijabetičari (21); preekspoziciono i postekspoziciona kod 100 osoba i 118 zdravstvenih radnika.

– Kao i prethodne godine i 2022. godine nemamo ni jednu prijavu pneumonije Haemofilusom influence tip B i to je trend u petogodišnjem proseku. Od 2018. godine uvedena je imunizacija protiv oboljenja izazvanih Streptokokom pneumonije– Pneumokoknom konjugovanom vakcinom sa tri doze. Obuhvat DTaP-IPV-HiB vakcinacija 96,27 odsto, revakcinacija u 2. godini 96,74 odsto. Petogodišnji prosek obolelih od Pneumonije izazvane Streptokokusom pneumonije: In-0,22. 2023. godine nije bilo prijavljenih, za razliku od 2022. godine kada je troje prijavljeno.

Ukupno je vakcinisano protiv gripa za sezonu 2023/24. godinu 13.318 lica i prema uzrastu 70,63 odsto pripada starijim od 65 godina. Po kliničkim indikacijama vakcinisano je 76,82 odsto (10.232 osoba), zatim slede zdravstveni radnici 15,15 odsto (2.018 osoba), ustanove socijalne zaštite 5,15 odsto (686 osoba) i gerontološki centri 2,86 odsto (382 osoba). Ostalo je 2.482 doze vakcine protiv gripa koje nisu utrošene.

Odrađena je organizacija dopunske preporučene imunizacije vakcinom HPV Gardasil 9, započete 2022. godine, koja je nastavljena i u 2023. godini. Za teritoriju JBO tokom 2023. godine ukupan broj aplikovanih doza kod ženskog i muškog pola je 2.547 doza. Za uzrast od 9 do 14 godina dato je prvih doza 701, a drugih 581. Za uzrast > od 15 godina dato je prvih doza 484, drugih doza 434 i trećih doza 347.

Područje Južnobanatskog okruga, kao i teritorija Vojvodine karakteriše se endemičnom epizootijom besnila kod divljih životinja, uglavnom lisica, a izuzetno i kod domaćih (mačka, pasa). Od 2010. do 2023. godine na teritoriji Južnobanatskog okruga nije bilo dokazanog besnila kod životinja. U antirabičnoj ambulanti ZJZ Pančevo pregledane su, u 2023. godini, 1072 osobe ujedene od životinja sumnjivih na besnilo, što je za 34 odsto više nego u 2022. godini (802). U antirabičnim ambulantama Južnobanatskog okruga 2023. godine pregledano je 1.557 pacijenta, za 36 odsto više nego 2022. godine (1141) i 45 odsto više u odnosu na petogodišnji nivo posmatranja (1.067).