Ko sve u Srbiji ima pravo na beneficirani radni staž

U Srbiji je moguće otići u penziju i sa 50 godina, odnosno sa 14 godina radnog staža manje nego što je inače potrebno, a da pritom penzija bude i do 20 odsto veća.

Iako zvuči i više nego dobro i ne radi se o prevremenom odlasku u penziju, ova vrsta benefita ipak postoji, piše Blic. Na nju ima pravo desetine hiljada radnika u Srbiji iz oko 40 industrija i institucija. Jedna godina provedena na takvom radnom mestu se računa kao 14 meseci ili 15, 16 ili godinu i po dana.

Ko sve ima pravo na ovo

Pravo na beneficirani radni staž imaju svi koji su zaposleni na poslovima na kojima je rad naročito težak, opasan i štetan po zdravlje sa jedne strane. Na listi su i poslovi čije je obavljanje ograničeno navršenjem određenih godina života, ali i oni koji utiču na pad fizioloških funkcija u meri da onemogućavaju rad.
Pravo na beneficirani staž imaju zaposleni u MUP, BIA, VBA, VOA, Ministarstvu spoljnih poslova, Upravi za izvršenje krivičnih sankcija, Poreskoj policiji, Vojsci Srbije, a od decembra 2019. godine i sudije, tužioci i zamenici tužioca.

Pravila za njih su sledeća:
 

• MUP, MSP, BIA, VBA, VOA, Uprava za izvršenje krivičnih sankcija, Poreska policija, Vojska Srbije: sa navršenjem 55 godina života i 24 godine staža osiguranja od čega 14 godina efektivno provedenih na radnim mestima na kojima se staža osiguranja računa sa uvećanim trajanjem
• Podoficir i oficir u Vojsci Srbije: 53 godine života i 40 godina penzijskog staža
• Pukovnik u Vojsci Srbije: 54 godine života i 40 godina penzijskog staža
• Pripadnici specijalnih jedinica BIA, VBA i VOA: 53 godine života i 20 godina efektivno provedenih na određenim specifičnim poslovima u specijalnoj jedinici
• Ostali policijski službenici: 60 godina života i 25 godina rada od čega 15 godina efektivno preovedenih na radnim mestima na kojima se staža osiguranja računa sa uvećanim trajanjem

S druge strane, pravo na beneficirani radni staž imaju i zanimanja definisana u Pravilniku o radnim mestima, odnosno poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem. Na tom spisku se nalazi 37 različitih industrija, tj. sektora:
 

• Rudnici
• Geološka i rudarska istraživanja
• Crna metalurgija-železare
• Obojena metalurgija
• Livnice
• Kovačnice
• Proizvodnja vatrostalnog materijala
• Vatrostalno zidanje
• Proizvodnja i prerada nafte i proizvodnja tečnog naftnog gasa
• Šumarstvo i drvna industrija
• Hemijska industrija
• Namenska proizvodnja eksploziva i eksplozivnih materija
• Rečna brodogradnja i brodoremont
• Proizvodnja stakla
• Saobraćaj
• Izgradnja i održavanje dalekovoda i nadzemnih vodova
• Građevinarstvo
• Grafička industrija
• Kožarsko-prerađivačka industrija
• Tekstilna industrija
• Gumarska industrija
• Farmaceutska industrija
• Proizvodnja električne energije (termoelektrane i toplane)
• Proizvodnja akumulatora
• Industrija mesa
• Industrija kablova
• Rad na niskim temperaturama
• Rad pod vodom
• Industrija viskoznih proizvoda i celuloze
• Proizvodnja hlora i lužine
• Komunalna delatnost
• Zdravstvene ustanove
• Proizvodnja vagona
• Umetnička delatnost
• Nuklearna postrojenja i laboratorije

 U nekim od ovih sektora i industrija samo nekoliko zanimanja ima pravo na beneficirani radni staž, dok se u drugima na spisku nalazi veći deo radnih mesta. 

Koji su uslovi za beneficirani radni staž?

Da bi se staž osiguranja računao sa uvećanim trajanjem (tj. da bi se računao beneficirani radni staž) potrebno je da se lice efektivno bavilo opasnim poslovima minimum 10 godina, za starosnu penziju, a pet godina za invalidsku penziju. Takođe, pravo na beneficirani radni staž imaju i svi koji sami sebi plaćaju staž, pod uslovom da se utvrdi da su zaista radilil teške i opasne poslove koji su zakonski obuhvaćeni ovom beneficijom.

Radna mesta na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem utvrđena su sa nekoliko pravilnika, ističu u Fondu. Tako, pojedinačni pravilnici utvrđuju radna mesta sa beneficiranim stažom osiguranja u određenim državnim organima, koje donose zajednički ministar za rad i nadležni ministri, odnosno direktor BIA u čijoj su nadležnosti ti organi.

Što se tiče samog koeficijenta, on se obračunava u zavisnosti od težine posla, opasnosti i štetnosti po zdravlje kao i preduzetih mera zaštite na radu. Jedna godina provedena na takvom radnom mestu se računa kao 14, 15, 16 ili 18 meseci. Što se tiče obračuna penzije, jedina razlika je što se za obračun ličnog koeficijenta kod beneficiranih penzija uzimaju zarade ostvarene od 1. januara 1996. godine. Kod ostalih osiguranika u pitanju je 1. januar 1970. godine, što penziju po beneficiranim uslovima uvećava za 20 odsto.
Snižavanje starosne granice zbog beneficiranog staža

Kako piše na sajtu Zavoda za socijalno osiguranje, starosna granica se snižava osiguraniku, koji je na radnim mestima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem (beneficirani staž), navršio najmanje 2/3 od ukupno navršenog staža osiguranja, zavisno od stepena uvećanja staža za po jednu godinu, i to:

• za svake tri godine provedene na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 16 meseci
• za svaku jednu godinu i šest meseci provedenih na radnom mestu, odnosno poslu na kome se efektivno provedenih 12 meseci računa u staž osiguranja kao 18 meseci

Starosna granica se može sniziti najviše do 55 godina života, a osiguranicima koji rade na poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem tako da se 12 meseci računa kao 18 meseci, starosna granica se može sniziti najviše do 50 godine života.

U Srbiji je moguće otići u penziju i sa 50 godina, odnosno sa 14 godina radnog staža manje nego što je inače potrebno, a da pritom penzija bude i do 20 odsto veća.