„Osvetnička pornografija“ krivično delo u mnogim zemljama, u Srbiji – ne postoji

Crna Gora je pre nekoliko dana najavila da bi uskoro moglo doći do uvođenja novog krivičnog dela kojim će se suzbiti sve prisutniji problem takozvane osvetničke pornografije.

Hrvatska je to već učinila, a ukoliko vam se u Srbiji dogodi da vam neko preti objavljivanjem vašeg intimnog sadržaja, spremite se za dugu i mučnu pravnu golgotu pred srpskim sudovima, jer kod nas ovo krivično delo još nije prepoznato na ovaj način, piše Nova.rs.

U važećem srpskom zakonodavstvu trenutno ne postoji termin „osvetnička pornografija“ koja u eri globalizacije postaje sveprisutniji trend. Prisilan globalni prelazak na društvene mreže i virtualizacija privatnog života usled pandemije korona virusa napravili su pogodno tle za sve veći razvoj osvetničke pornografije. Prvi na udaru našli su se mladi koji sadržaj iz privatnog života rado dele sa prijateljima na društvenim mrežama.

Nedavno su crnogorski mediji objavili da je donet nacrt zakona o izmenama i dopunama Krivičnog zakonika Crne Gore kojim je predloženo uvođenje posebnog krivičnog dela – zloupotreba tuđeg snimka, fotografije, portreta, audio zapisa ili spisa sa seksulno eksplicitnim sadržajem jer se time želi zaustaviti rasprostranjenost “osvetničke pornografije”, kao društvenog fenomena u vreme ekspanzije društvenih mreža i interneta.

”Osvetnička pornografija” je ovim Nacrtom predstavljena kao fenomen koji poprima velike razmere i postaje dominantan vid seksualnog nasilja pretežno nad osobama ženskog pola.

Prošle godine je po prvi put u Hrvatskoj „osvetnička pornografija“ postala posebno krivično delo definisano izmenama i dopunama hrvatskog Kaznenog zakona.

Za ovo delo, koje je nazvano Zloupotreba snimke polno eksplicitnog sadržaja zaprećena kazna do tri godine zatvora ukoliko je snimak učinjen dostupnim širem krugu ljudi i gonjenje se preduzima po predlogu oštećene ili oštećenog.

U razgovoru sa Milenom Vasić, advokaticom i članom Komiteta pravnika za ljudska prava, Nova je saznala da trenutno domaće zakonodavstvo nije naklonjeno žrtvama osvetničke pornografije.

„Ona je kažnjiva kroz grupu dela koja spadaju u poglavlje ,,Krivična dela protiv sloboda i prava čoveka i građanina“. Radi se pre svega o delima – Neovlašćeno prisluškivanje i snimanje, Neovlašćeno fotografisanje i Neovlašćeno objavljivanje i prikazivanje tuđeg spisa, portreta i snimka. Za ova dela kazne su prilično blage ako uzmemo u obzir štetu koju nanosi osvetnička pornografija žrtvama i kreću se u rasponu od tri meseca do tri godine“, kaže sagovornica i dodaje da ovakve kazne znače da se za osvetničku pornografiju može primeniti i načelo oportuniteta, odnosno odlaganja krivičnog gonjenja. U praksi se ono sprovodi tako što tužilac ima pravo da naloži osumnjičenom da ispuni neku zakonom propisanu obavezu (najčešće će to biti uplata određenog novčanog iznosa u humanitarne svrhe) i nakon ispunjenja te obaveze, krivična prijava se odbacuje, dakle krivični postupak se ne okončava presudom.

Ono što je prema mišljenju Milene Vasić, ključni problem jeste činjenica da za ova dela Javno tužilaštvo ne goni učinioce po službenoj dužnosti, već po privatnoj tužbi ili u izuzetnim situacijama po predlogu oštećenog što u praksi znači da bi žrtva osvetničke pornografije, osim ukoliko je snimak učinilo službeno lice u vršenju službene dužnosti, morala da sama plati advokata i podnese krivičnu tužbu, kao i da prolazi kroz dodatnu viktimizaciju u toku trajanja postupka, zbog čega mnoge žene koje su doživele ovakav oblik nasilja veoma često odustaju od vođenja postupka.

Milena zaključuje da bi osvetničku pornografiju bilo neophodno regulisati posebnim članom zakona, jer ona nije samo oblik digitalnog nasilja, odnosno narušavanja privatnosti osobe, već je vrlo čest oblik rodno zasnovanog nasilja u kome posledice najčešće trpe žene koje su snimljene bez dozvole ili su njihovi privatni snimci učinjeni javnim i tako su preživele dodatno poniženje i povredu dostojanstva.

Neretko su posledice za žrtvu nesagledive od psiholoških posledica do promene mesta prebivališta, društvenog statusa, radnog mesta i sl. Zbog toga je neophodno ovo delo razdvojiti od drugih oblika neovlašćenog snimanja i objavljivanja odnosno narušavanja privatnosti.

Detaljnije na sajtu nova.rs.

Crna Gora je pre nekoliko dana najavila da bi uskoro moglo doći do uvođenja novog krivičnog dela kojim će se suzbiti sve prisutniji problem takozvane osvetničke pornografije.