„Marš na Drinu“ je decenijama bio zaboravljen, a onda je Ivo Andrić sve promenio jednim potezom
Kompoziciju “Na Drinu”, mnogo poznatiju pod imenom “Marš na Drinu”, komponovao je Stanislav Binički u čast pobede srpske vojske nad austrougarskom na Ceru 1914. Smatra se da je ovaj najpoznatiji srpski marš Binički posvetio pukovniku Milivoju Stojanoviću Brki, komandantu čuvenog Gvozdenog puka, koji je poginuo u Bici na Ceru.
Pesma je ubrzo postala simbol hrabrosti celog srpskog naroda u Prvom svetskom ratu, a Binički ju je, kao kapelnik koji je vodio orkestar Kraljeve garde i vojni orkestar, često izvodio još za vreme Prvog svetskog rata.
Kompozitor je sa vojskom i narodom prošao Albansku golgotu i odmah po dolasku na Krf, uz pomoć saveznika, obnovio vojni orkestar i počeo da organizuje koncerte. “Marš na Drinu” bio je obavezan deo repertoara.
Iako postoje zapisi o tome da je kompozicija izvođena i između dva rata, “Marš na Drinu” je sve do sredine 20. veka bio praktično zaboravljen. A onda je Ivo Andrić sve promenio…
“Marš na Drinu” orio se Švedskom
Kada je naš veliki književnik 1961. godine dobio Nobelovu nagradu za književnost, na dodelu ovog najvišeg priznanja je u Švedsku sa sobom poneo i ploču sa kompozicijom “Marš na Drinu”.
Delo je izazvalo veliku pažnju tamošnje javnosti i zapravo su Šveđani bili ti koji su najzaslužniji za popularnost koju ova srpska kompozicija danas uživa. Jedan gitarista je 1963. godine prvi objavio snimak sa pesmom, usledila su druga interesovanja, a 1964. snimljen je i čuveni film Žike Mitrovića “Marš na Drinu”.
Tek 1964. godine kompozicija “Marš na Drinu” dobila je i tekst. Napisao ga je novinar i publicista Miloje Popović Kavaja koji je tda bio predsednik KUD “Ivo Lola Ribar”. Pesma je horski izvedena na 50. godišnjicu Cerske bitke.
Usledile su i brojne svetske obrade. Godine 1964. holandska grupa “The Spotnicks” snimila je svoju verziju kompozicije “Na Drinu”.
Iste godine marš je obradila i britanska grupa “The Shadows”, a 1966.
Isto je uradio i nemački muzičar James Last.
Petti Page je ubacila svoje stihove i preimenovala pesmu „Marš na Drinu“ u „Little soldier boy“.
Od domaćih muzičara, obradu pesme je obradila grupa Smak 1982. kao i Branimir Štulić.